Harkaitz Cano

Fundación Ortega MuñozPoesía, SO2

HARKAITZ CANO

Poemas

Lasarte, Gipuzkoa, 1975.


Txekhov vs. Yahoo (edo: diglosia eta teknologia)

Anton Txekhoven esanetan, hiru bide har ditzake pertsona batek bizitzan:
eskuinekoa hautatuz gero, otsoek irentsiko zaituzte,
ezkerrekoa hautatuz gero, zerorrek irentsiko dituzu otsoak;
erdikoa hautatzen baduzu, zeure burua irentsiko duzu.
Yahoo Chat-en arabera, badira beste hiru:
Available (itxura penagarria: hel niri!)
Busy (bai interesgarria berori, izaki harresitua)
Invisible (ez zaituzte ikusten, ez zara existitzen)
Ikusezin izatea hautatzen dut, zalantza izpirik gabe.
Eta ikusezintasuna hautatzen duten haiekin soilik
izan dezaket etorkizun bat amankomunean.
Maite dut beste izaki ikusezinekin gutun-trukea.
Maite dut haiek marraztea,
haiek marraz nazaten.
Maite dut haiekin
(el sistema ha detectado un error y ha debido cerrarse inesperadamente. Puede que no se hayan guardado los últimos cambios realizados)


Chéjov vs. Yahoo (diglosia y tecnología)

Chéjov decía que para una persona, en la vida, hay tres caminos:
Si eliges el de la derecha, te devorarán los lobos.
Si eliges el de la izquierda, tú devorarás a los lobos.
Si eliges el del centro, te devorarás a ti mismo.
Yahoo Chat asegura que hay otros tres:
Available (das pena; socorro, a mí)
Busy (vas de interesante; vos, ser amurallado)
Invisible (no te ven, no existes)
Yo elijo ser invisible, sin parpadear:
y sólo con quienes eligen la invisibilidad puedo tener un futuro en
(el sistema ha detectado un error y ha debido cerrarse inesperadamente. Puede que no se hayan guardado los últimos cambios realizados)


Tigre batekin bizi

Alferrik da hona nola heldu zen galdetzea.
Gure aurreko maizterrak ahaztu ote zuen deskuidoz edo maleziaz,
leihoak zabalik utzi arau sartu ote zen gu ohartu gabe,
geure disko bilduma gorroto duen bizilagunen jukutria ote den
edo hilean behin ura, gasa, argindarraren kontaduria
aztertzera datorren
langile buzo-urdinarena.

Irakurri ditut gustuko pentsalariak, Wittgenstein, Cioran, Steiner;
baina ez dut haietan erantzunik topatu.
Dakidan gauza bakarra da tigre bat bizi dela gurean.

Hura ikusi gabe egunak ematean ere,
jada ez diogu, lehen bezala,
joan ote den itxaropenik elkarri aitatzen:
badakigu itzuliko dela eta itzuli egiten da.

Tigre bat ez da katu bat, horregatik,
ez jakin noiz bukatuko zaizkion bizitzak.

Hor dagoela irudikatze hutsak eragozten digu sarri ohetik ateratzea.

Ehiztari bokazioa piztu behar liguke tigreak, eta ez digu piztu.

Ginen anai-arrebetarik ez gaude guztiok,
baina tigrearena da errua?
Beti izan zen haserreren bat haietako bakoitza
betirako partitu zedinean
eta ez ginen erabat seguru egon
tigrearen erruaz,
nahiz eta ongi datorren batzuetan tigre bat etxean
errua nori egotzi izateko.

Lanera berandu iristean diogu: tigreagatik ez balitz.

Batzuetan egia da, beste batzuetan ez.

Tigre batekin bizi zarenean erlojuak atzeratu egiten dira,
hain goiz dela ematen du ze, oso berandu dela jabetzen baitzara.

Inoiz ez da uste duzun bezain garaiz.

Gezurra dirudi, tigre batek, atzapar horiekin,
erlojuetako orratzak mugitzeko abildadea izatea.

Berba anpulosa dirudi, baina hala da: denbora geratzeko gaitasuna du.

Beharbada ez genituen ongi interpretatu zeinuak:
hozkailuan faltatzen ziren gauzak, armairu nahasiak,
arropa tarratatuak.

Erne ibili beharra dago, tigre bat bizi bada zurean.
Ez da tigre kumea batere,
baina akaso kumeago zen lehen orain baino.
Gurekin batera hazi da? Tigre heldua zen hasieratik?
Ez ote dira, bat bakarraren ordez, bi tigre? Hiru, diozue?
Ez dugu segurantzia erabatekorik.
Etxekoak ez gara horretan ados jartzen,
gutxitan ikusi baitugu osorik:
batzuetan ez da geure bizkarrean sentitzen dugun
presentzia lausoa baino,
noiz hats, noiz kirats:
gure ospakizunen zelatan
geure ametsen aiduru
geure algaren jeloskor
geure lantuen zergatien jakin-min.
Burua jiratu orduko isatsa baino ez diogu ikusten,
arrastaka leun desagertzen.
Oin arrastoak moketan,
zurrunga oihanekoa,
egurrezko zoruaren karranka,
arrasto txikiak, ia ikusezinak izaten dira batzuetan
hor segitzen duen seinale.

Entzun izan ditut adituak irratian:
tigrea hau, tigrea hura, tigrea bestea…
Eta nik, neure artean: “lekutan hitz horiek
tigrerik bazenute etxean”.

Tigre batekin bizi gara baina ez
ditugu elkarren begiak ezagutzen.

Agudo ikasarazi genion etxeko txikienari oinez,
beldur ginelako ez ote zuen tigreak isekatzat hartuko
bera ez beste inor
lauroinka ikustea.

Inor gutxi ausartzen zaizu etxera bisitan,
tigre bat bizi denean zurean.

Tigre batekin bizi garela ahaztu egiten dugu sarri,
egun luzetan akordatu ere ez, aizue,
bat-batean aurrez aurre topatzen duzun arte,
egun seinalerik gabekoenean:
demagun asteazken batez, demagun udazkenean,
demagun lanetik etxera goazela, txistuka, nekatuta.

Tigre batzuk nobleak direla diozue?

Tigreak tigreak dira, haratago ni ez naiz ausartzen.

Ez da babes ofizialeko etxea, baina tigre bat
bizi da geurean.

Pentsatu izan dugu: etxea saltzea, erosleari deus esan gabe.
Ate guztiak zabalik laga eta aldegin dezan itxoitea,
etxeko iturri guztiak irekita utzi eta guk geuk aldegitea.
Ia denetik pasa zaigu burutik, baina atzenerako, horixe da egia,
ohitu egin gara tigre honekin bizitzen.

Sor eta gara al daiteke kariñorik tigre batekiko?
Sor eta gara daiteke, baina tigrea tigre da,
ez ditu bere marrak eranzten.

Arra da ala emea? Berrogeita hamar urte ditu?
Hamabost? Hirurogeita hamabi? Bostehun?
Afalostean, hark miazkatutako intxaurrak jan bitarte,
tigrearen adinaz mintzatzen gara isilpean:
zahartu ote den batere, moteldu edo zabartu,
ez ote den dena iruzurra,
ez ote den tigre baten karetaz mozorrotutako
deabru bizkarroiren bat.

Zehatz eta zuzen nahi nuke idatzi tigrearen marra bihurrietan.

Kalean barrena jendeari so, ez naiz galdetzera ausartzen:
baduzue zuek tigrerik etxean? Esan egia: badea tigre gabeko etxerik?
Ez ote da Harramazka guztiok bizi garen nazioaren izena?
Ez dute bada esaten, antzekoak garela gizon-emakume guztiok?

Tigre batekin bizi naiz eta ez dakit
asmatuko nukeen bizitzen
tigrerik batere gabe.


Vivir con un tigre

En vano indagarás cómo vino a parar aquí.
Si lo abandonó por descuido o malicia el anterior inquilino,
si se introdujo por la ventana subrepticiamente,
si se trata, por qué no,
de una mala jugada del vecino que odia nuestra colección de discos
o del trabajador de mono azul que contabiliza todos los meses
el agua, el gas, la electricidad.

Wittgenstein, Cioran, Steiner;
he leído a mis pensadores de cabecera sin hallar respuesta en ellos.
Pero lo sé: tenemos un tigre en casa.

Pese a sus días sin dar señales de vida,
ya no nos mostramos, como antaño,
esperanzados ante su posible marcha;
sabemos que ha de volver, y vuelve.

Un tigre no es un gato, difícil acertar,
cuándo se acabarán por extinguir todas sus vidas.

Su mera presencia nos disuade a menudo de abandonar la cama.

El tigre debió de habernos despertado la vocación de cazador, pero no lo hizo.

A veces es cierto, otras veces no.
Los relojes se retrasan cuando vives con un tigre,
parece tan temprano que, de pronto, se ha vuelto demasiado tarde.
Nunca es tan temprano como crees.
Parece mentira que un tigre, con esas garras,
tenga la capacidad de hacer girar las manillas del reloj.
Frase grandilocuente, pero cierta: un tigre puede parar el tiempo.
Quizá no interpretamos bien los signos:
cosas que iban faltando en el frigorífico, armarios revueltos,
prendas rasgadas.
Hay que andarse con mucho ojo, cuando tienes un tigre en casa.
No es un cachorro, pero quizá fuese más joven antes.
¿Creció junto a nosotros? ¿Era un tigre ya adulto desde el principio?
¿No serán, a falta de uno, dos tigres? ¿Tres tigres, decís?
Vivimos sin poder despejar la incertidumbre.
En casa no nos ponemos de acuerdo,
apenas si lo hemos visto de cuerpo entero alguna vez:
a veces no es sino una leve sombra a nuestras espaldas,
ora aliento, ora pestilencia:
espía nuestras celebraciones,
escruta nuestros sueños,
recela de nuestras carcajadas,
le intrigan nuestros llantos.
Al girar la cabeza, a duras penas llegamos a distinguir su cola
arrastrándose suavemente, desapareciendo.
Huellas en la moqueta,
rugidos selváticos,
crujidos de tarima,

Tantos hermanos que fuimos, no estamos ya todos,
mas, ¿hemos de culpar al tigre?
Siempre hubo alguna riña antes de la partida definitiva
y no pudimos con certeza acusar al felino de su marcha,
si bien en ocasiones sale a cuenta tener en casa
a un tigre a quien culpar.
Llegamos tarde al trabajo y nos decimos: de no ser por el tigre…


Trasteak jasotzeko ordua

Amaitu da garagardoen baltsa: paperezko ahozapiek ez dute
edalontzi zikinen barruan arrosa zurien antzik.
Eszenatokia hutsik, aulkiak hutsik. Bihotza hutsik?
Ez urdaila bezain. Lokalak txikiago dirudi orain,
zerbitzariak swingik gabe zenbatzen ditu kaxako txanponak.
Makurtu eta jaso dena: kableak askatu, hildako tigre bati
isatsetik zirika egiten dionak bezala.
Azken inpresio hitsak gain hartu dio txaloen aparrari.
Lokalaren jabea ahozabalka eta lausenguetan uzkur.
Mainontzi hutsak ote gara? Ongi jo ote dugu?
Hori guk bakarrik dakigu, baina ez zaio beste inori axola.
Geure zauriak miazkatzen ditugun zakur deslaiak gara.
Ile motxeko neska, zango hegalarikoa, ohean da honezkero,
eskutik helduta zeukan ergelarekin larruz larru.
Laguntzen du pentsatzeak neska esnai egongo dela zugan pentsatzen,
zu, xalo hori, izarapean sartu arte.
Zure ohea harenetik mila legoatara egon arren, laguntzen du.
Leku honek beste leku eta garai bat ekartzen dizkizu akordura.
Antzoki guztietan berdina delako agian larrialdietako irteera,
nekea, ardura. Akidura.
“Izan gara inoiz lehenago hemen, Charles?”
“Ez, gaurkoa da lehen gaua”. Azkena denentz, auskalo.
Garbitzailea, erratza eskuan, gu joateko zain dago.
Kanpoan euria. Karpetak itxi, tresnei trapua igurtzi,
giltzatu estutxeak, bukatu da, fini.

Pausoen oihartzunak arrotz, hiria erbeste.

Zerbait jateko ere, dena itxita egongo da kanpoan.

Dena, zeure zauriak ez beste.


Recogiendo los bártulos

Cesó ya el vals de copas: las servilletas de papel,
arrugadas dentro de los vasos,
no son las rosas blancas que anhelabas.
El escenario vacío, los asientos vacíos. ¿El corazón vacío?
No tanto como el estómago. El local parece más pequeño,
un camarero hace el recuento de la caja sin swing alguno.
Agacharse y recoger los restos: tirar del cable, como quien
chincha la cola a un tigre muerto y fláccido.
La última impresión amarga anula la espuma del aplauso.
El dueño del local bosteza, parco en elogios.
¿Tan necesitados de afecto estamos? ¿Habremos tocado bien?
Tan sólo nosotros lo sabemos, pero a nadie más importa.
Somos perros vagabundos que se lamen sus heridas.
La chica de pelo corto y piernas aladas estará ya en la cama
abrazando desnuda al cretino que la acompañaba.
Ayuda imaginar que la chica permanecerá aún despierta, pensando
en ti, a tu edad y tan iluso, hasta que te deslices bajo las sábanas.
Aunque tu cama se encuentre a mil leguas de la suya, ayuda.
Este local pulsa un resorte de otro tiempo y otros lugares.
Quizás porque en todos los teatros
la salida de emergencia conduce a una idéntica desesperación.
“¿Habíamos estado antes alguna vez en este antro, Charles?”
“No, la de hoy ha sido la primera noche”. Si será la última, dios sabe.
La mujer de la limpieza espera a que nos marchemos
para pasar la mopa.
Llueve en el exterior, cerramos carpetas, enceramos instrumentos,
clausuramos estuches, se acabó, fuera y adiós.

Incluso para comer algo, todo estará ya cerrado.

Todo, salvo tus heridas.

[TRADUCCIÓN DEL AUTOR]